Ulica józefa Kostrzewskiego w Krakowie (Pogórze, Kliny). Źródło zdjęcia po lewej - GOOGLE Maps.

Józef Kostrzewski w wojsku - stoi po lewej

Nominacje na kolejne funkcje w wojsku austriackim w latach 1908 - 1914

W marcu 1914 roku zrezygnował z zatrudnienia w klinice chorób wewnętrznych i rozpoczął pracę w oddziale chorób zakaźnych Szpitala św. Łazarza w Krakowie. 

W 1914 roku, z chwilą wybuchu wojny, został powołany do wojska austriackiego. W sierpniu tego samego roku powierzono mu obowiązki kierownika pracowni bakteriologicznej szpitala wojskowego w Krakowie. Jesienią 1916 roku został zastępcą kierownika zakładu bakteriologicznego twierdzy Kraków - prof. Romana Nitscha, a po jego ustąpieniu, na początku 1917 roku objął kierownictwo tej placówki. W zakładzie wykonywano badania bakteriologiczne i serologiczne, produkowano szczepionki, prowadzono szczepienia przeciw wściekliźnie i sprawowano nadzór nad higieną w zakładach wojskowych w obrębie twierdzy Kraków. 

Prośba dr. J. Kostrzewskiego o przyznanie stypendium i opinia Kierownika Kliniki Chorób Wewnętrznych prof. W. Jaworskiego  

J. Kostrzewski w Kopenhadze (1910 r.)

J. Kostrzewski w Kopenhadze (1910 r.)

Skrócony, odręcznie spisany życiorys J.K. Kostrzewskiego (1952 r.).  

Józef Karol Kostrzewski] to postać uczonego i lekarza, którego wielkość szła w parze ze skromnością, a jedyną motywacją każdego działania były ponadczasowe wartości prawdziwego humanizmu.

Kostrzewskiego cechowała pasja rozwiązywania problemów wszędzie tam, gdzie je napotykał, szczególnie zaś poszukiwania lepszych możliwości leczenia chorych. Był zatem autentycznym naukowcem o niezwykłej intuicji i darze dostrzegania takich zjawisk w przyrodzie jakich inni nie zauważali. Jego badania wypływały z głęboko ludzkich pobudek i inspirowane były potrzebami kliniki i chorych a nie naukowymi prądami w świecie. Stąd wyniki tych badań i spostrzeżeń Kostrzewskiego są naszymi własnymi osiągnięciami naukowymi o nieprzemijającej wartości, do których zawsze będziemy wracać, niezależnie od postępu w naukach medycznych. Prace te są zarazem dokumentem odzwierciedlającym chronologicznie najistotniejsze problemy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych, nurtujące w tych latach świat lekarski.

... perspektywa czasu oraz zmiany jakie zaszły w epidemiologii i klinice chorób zakaźnych, przywodzą pamięci niezwykłą postać Kostrzewskiego [...] - osobę, jakich coraz mniej wśród współczesnych. Odchodzą wraz z epoką w jakiej żyli i na tle postępu ale i kontrowersji nurtujących świat, stanowią coraz trudniejszy do naśladowania, klasyczny wzór uczonego, lekarza i wychowawcy.   

                                                                                                                                             Bronisław Mach

Giną w historii, nawet nieodległej, nazwiska wielu znakomitych lekarzy, których postawa, idee i odkrycia wniosły ponadczasowe wartości do medycyny. Jednym z nich był Józef Karol Kostrzewski, którego życie i dzieło to wielki rozdział w epidemiologii i polskim zakaźnictwie.                                                                 

                                                                                                                                                               Jerzy Caban

Podstawą opracowania strony internetowej były wymienione poniżej publikacje:

- St. Łoza - Czy wiesz kto to to jest? (1938)

- Polski Słownik Biograficzny Kraków (1968)

- Słownik biograficzny polskich nauk medycznych XX wieku, Tom I, zeszyt 1, pod red. Zofii Podgórskiej-Klawe, Warszawa 1991. Instytut Historii Nauki, Oświaty i techniki PAN. Pracownia Historii Nauk Medycznych.

- Tatala M.: W 40. rocznicę śmierci profesora Józefa Karola Kostrzewskiego. Przegl. Lek. 1999, 56, 244.

- Nowy M., PAUza Akademicka,Tygodnik Polskiej Akademii Umiejętności Nr 415,Rok X Kraków, 15 lutego 2018 pauza.krakow.pl pau.krakow.pl

- Caban J.:  Uniwersytet Jagielloński, Złota Księga Wydziału Lekarskiego pod red. Jana Grochowskiego, Kraków, 2000; s.418-420.

- Mach T., Wspomnienie o pracy naukowej profesora Józefa Karola Kostrzewskiego, patrona Kliniki Chorób Zakaźnych w Krakowie, w 120 rocznicę urodzin, Przegląd Lekarski 2008, 65, 5, str. 259-260

- Mach B., Profesor dr med. Józef Karol Kostrzewski (w 20-lecie śmierci), Przegląd Epidemiologiczny, XXXIV, 1980, 2

KOSTRZEWSKI Józef Karol – Małopolska w II Wojnie Światowej (malopolskawiiwojnie.pl)

-

oraz

- pisma, dokumenty oraz zdjęcia pochodzące z rodzinnego archiwum 

Członkostwo towarzystw naukowych i redakcji pism medycznych

1920-21 - wiceprezes Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego

1953 - Honorowy członek Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego

1925-39 - przewodniczący miejscowego komitetu redakcyjnego Polskiej Gazety Lekarskiej

1945-55 - przewodniczący komitetu redakcyjnego Przeglądu Lekarskiego

1950-52 - redaktor publikacji IV Wydziału PAU

Nagrody i odznaczenia

austriackie:

1916 - Odznaka Honorowa Czerwonego Krzyża II klasy z Dekoracją Wojenną

polskie:

1938 - Brązowy Krzyż Zasługi

1951 - nagroda państwowa II stopnia

1955 - Medal X-lecia Polski Ludowej

1956 - Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

1958 - Order Sztandaru Pracy I Klasy.

Józef Karol Kostrzewski - lekarz chorób zakaźnych, epidemiolog, mikrobiolog. Profesor tytularny Uniwersytetu Jagiellońskiego, ordynator Oddziału Chorób Zakaźnych Szpitala św. Łazarza

w Krakowie. Bibliofil, miłośnik literatury, taternik, lekarz-społecznik.

prof. dr hab. med.

JÓZEF KAROL KOSTRZEWSKI

 22.01.1883 - 5.04.1959

Józef Karol Kostrzewski urodził się w Krakowie 22 stycznia 1883 roku. Był synem Karola  i Weroniki,

z domu Schöppl oraz wnukiem Michała Zarębskiego-Kostrzewskiego, powstańca listopadowego. 

W 1893 roku ukończył szkołę wzorową przy c.k. seminarium nauczycielskim, by przez kolejne osiem lat kontynuować naukę w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. Po maturze, w roku 1901, rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Dyplom doktora wszech nauk lekarskich odebrał 28 stycznia 1908 roku.

Znalazł zatrudnienie, jako praktykant, w Klinice Chorób Wewnętrznych UJ.

W 1909 roku, dzięki przyznanemu mu stypendium fundacji im. Szklarskiego, wyjechał do Kopenhagi, gdzie przez kolejne 10 miesięcy szkolił się w zakresie immunologii i mikrobiologii pod kierunkiem doktora Th. Madsena - dyrektora Statens Serum Institut (Państwowego Instytutu Wyrobu Surowic).

W kwietniu 1910 roku wrócił do Krakowa i do Kliniki Chorób Wewnętrznych kierowanej przez prof. Walerego Jaworskiego, obejmując początkowo stanowisko demonstratora, potem asystenta. 

W październiku 1917 roku Wydział Krajowy Galicji mianował J. Kostrzewskiego, początkowo czasowo, a w 1920 roku na stałe, prymariuszem oddziału chorób zakaźnych i kierownikiem pracowni bakteriologicznej Szpitala św. Łazarza.

Pracę w szpitalu i wojsku (początkowo austriackim, a od 1918 roku, polskim, do którego zgłosił się ochotniczo) łączył do końca 1918 roku, czyli do czasu zwolnienia ze służby w stopniu kapitana-lekarza. 

7 grudnia 1918 roku Departament Sanitarny Ministerstwa Spraw Wojskowych zaproponował J. Kostrzewskiemu stanowisko ordynatora oddziału zakaźnego Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie. Nie przyjął tej propozycji. 

W listopadzie 1922 roku Rada Wydziału Lekarskiego nadała Kostrzewskiemu tytuł docenta chorób zakaźnych  na podstawie pracy Badania nad własnościami surowicy krwi osób uodparnianych przeciw wodowstrętowi.  Powierzono mu zastępczo wykłady i egzaminy z higieny i epidemiologii, a w marcu 1923 r. rozpoczął wykłady zlecone z chorób zakaźnych.

W 1927 r. Rada Wydziału Lekarskiego UJ  zaproponowała mu objęcie katedry chorób wewnętrznych. Odmówił, argumentując, że chce poświęcić się przede wszystkim leczeniu chorób zakaźnych i badaniom w tym zakresie.

W 1929 r. został mianowany profesorem tytularnym  Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Po wybuchu II wojny światowej J. Kostrzewski pozostał w Krakowie. 6 listopada 1939 r. został aresztowany wraz z wieloma innymi profesorami Uniwersytetu Jagiellońskiego, w ramach przeprowadzonej przez okupantów niemieckich akcji przeciw profesorom uczelni (Aktion gegen Universitäts-Professoren, nazwaną później Sonderaktion Krakau). Po zrewidowaniu i przewiezieniu do więzienia Montelupich, został wpisany do więziennej ewidencji. Dzień później, ok. 10,00 rano, przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 8 lub 9 listopada 1939 r., pomimo protestów i chęci dzielenia losu z innymi aresztowanymi, został zwolniony i oddany do dyspozycji władz okupacyjnych Krakowa. Powodem zwolnienia była jego doświadczenie w diagnostyce i leczeniu chorób zakaźnych, których Niemcy poważnie się obawiali. Polecono mu wrócić do pracy w Szpitalu św. Łazarza.  Zamieszkał w swoim gabinecie aby być blisko chorych i wspierać personel szpitalny. 

Poza pracą w szpitalu, w latach 1940 - 1944, na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim, prowadził wykłady dla studentów z epidemiologii i chorób zakaźnych.

Po wyzwoleniu Krakowa, jako najstarszy ordynator Szpitala św. Łazarza, przez pół roku pełnił czynności dyrektora szpitala. 

W lutym 1947 r. został mianowany docentem etatowym UJ. Kiedy okazało się, że objęcie tej funkcji nie pozwalało godzić jej z piastowanym od wielu lat stanowiskiem ordynatora chorób zakaźnych, kilka miesięcy później, we wrześniu, zrezygnował z nominacji i odmówił przyjmowania uposażenia związanego z tym stanowiskiem. Uznał, że prowadzenie wykładów jedynie w wymiarze 2 godzin tygodniowo nie upoważnia go do pobierania pensji docenta. Pozostał na stanowisku ordynatora w Szpitalu św. Łazarza, zgłaszając równocześnie gotowość dalszego prowadzenia wykładów z chorób zakaźnych bez  wynagrodzenia. 

Kiedy w 1949 r. Wydział Lekarski wyłączono z Uniwersytetu Jagiellońskiego i utworzono Akademię Medyczną w Krakowie, Oddział Zakaźny Szpitala Św. Łazarza przemianowano na Katedrę i Klinikę Chorób Zakaźnych i Epidemiologii AM, a obowiązki Kierownika Katedry  powierzono profesorowi J. Kostrzewskiemu. Katedrą kierował do śmierci, czyli do kwietnia 1959 roku.

Prof. J. Kostrzewski w latach 1920-21 pełnił funkcję wiceprezesa Krakowskiego Towarzystwa Lekarskiego, a w styczniu 1953 roku otrzymał jego honorowe członkostwo.

20 lipca 1945 r. został wybrany członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a 5 czerwca 1948 jej członkiem czynnym. Był sekretarzem Wydziału Lekarskiego PAU w latach 1948-1952, czyli do końca działalności PAU oraz sekretarzem generalnym w okresie nieudanych prób reaktywacji tej instytucji w latach 1957-58. 

Od 1953 roku był także członkiem Komitetu Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk.

Był członkiem redakcji kilku czasopism medycznych. W latach 1925-1939 przewodniczył komitetowi redakcyjnemu Polskiej Gazety Lekarskiej (w 1925 przez krótki czas pełnił obowiązki jej redaktora naczelnego), a po wojnie, w latach 1945-1955, był przewodniczącym komitetu redakcyjnego Przeglądu Lekarskiego i  jego redaktorem naczelnym (1945-1946). 

Posiadał specjalizacje II stopnia zarówno w zakresie chorób zakaźnych jak i epidemiologii.

W 1951 roku został mianowany profesorem zwyczajnym.

W marcu 1953 roku Minister Zdrowia zlecił J. Kostrzewskiemu pełnienie obowiązków specjalisty w zakresie chorób zakaźnych i szpitalnictwa zakaźnego na terenie województwa krakowskiego. Funkcję tę pełnił do końca 1956 roku.  

Zmarł w Krakowie 5 kwietnia 1959 roku i został pochowany w grobie rodzinnym na Cmentarzu Rakowickim. 

W uznaniu zasług Profesora ustanowiono nagrodę jego imienia, przyznawaną przez Polskie Towarzystwo Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych. W 1964 roku, w czasie obchodów 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Klinice Chorób Zakaźnych nadano imię prof. Kostrzewskiego, a w budynku przy ul. Śniadeckich 5, mieszczącym Klinikę, wmurowano tablicę pamiątkową. Jedna z ulic w Krakowie nosi jego imię.